Dünyada özellikle “Türk hamamı” diye anılan, yerli - yabancı herkesin sefasını sürdüğü, filmlere konu olan ve güçlü akustik özelliği müzik klipleriyle bile kanıtlanmış mekânlar nasıl yerlerdi?

Öyleyse, aydınlık kubbenin altında doyumsuz bir sefaya hazır olun.

Önce

Gitmeden önce birkaç kaynaktan hamamın tarihini araştırdım. Bugün kullandığımız "hamam" kelimesi Arapça’da “ısıtmak”, “sıcak olmak” anlamına geliyor. Ama hamamın kökeni Romalılara kadar dayanıyor. Bursa’nın başkent olmasıyla da Osmanlı İmparatorluğu, Roma ve Bizans’taki hamam geleneğini devam ettiriyor. Hamamın bir gelenek haline dönüşmesi ise Osmanlı’nın ihtişamlı dönemlerine dayanıyor. Fetihten sonra İstanbul’un dört bir yanına hamamlar yapılıyor. Kayıtlarda, Fatih Sultan Mehmed döneminde İstanbul’da 19 tane hamam yaptırıldığı yer alıyor, Evliya Çelebi de 17. yüzyılda, İstanbul’da 168 adet çarşı hamamının olduğunu belirtiyor.

Niceliğinden de anlaşılacağı üzere hamam geleneği, İstanbulluların gündelik hayatında önemli bir yer tutuyor. Gelin hamamı, loğusa hamamı, bayram hamamı, damat hamamı, kırk hamamı, asker hamamı, sünnet hamamı gibi geleneklerle de bu kültür besleniyor.

Geçmişte, hamamda yıkanmak sadece su dökünmekten ibaret değildi, bir dizi ritüeli yerine getirmek gerekirdi. Bir gün evvel hazırlıklara başlanır, konu komşuya haber verilir, dolmalar, börekler, meyveler hazırlanırdı.

Hamamlar özellikle kadınlar için önemli mekânlardı. Buralarda anneler kız beğenir, sohbetler edilir, dedikodular yapılır, sazlı sözlü eğlenceler düzenlenirdi. Kadınlar aynı zamanda yeni takıları ve kıyafetleriyle birbirlerine gösteriş yaparlardı. Hatta öyle ki kadınlar, haftada iki kere hamama gitmek için kocaları para veremiyorsa kadı önünde onlardan boşanma hakkını elde ediyordu.

Bu gelenek günümüzde sürdürülmese de hamamlar yerli ve yabancılar için hâlâ bir merak unsuru. 

İşte Sıcaklık Buna Denir

Hamamın dış kapısından içeri adım atar atmaz hafif bir sıcaklık yüzünüze vuruyor. Soyunma odalarında eşyalarınızı bıraktıktan sonra “peştamal” olarak adlandırılan kareli kumaşlara sarılıp özel hamam terlikleri olan “takunya”larla hamam bölümüne geçiyorsunuz. İlk durak, hamamın en sıcak yeri olan “sıcaklık” bölümü.

Sıcaklık, yerden yaklaşık 50 cm yükseklikte, mermerden yapılan ve alttan ısıtılan “göbek taşı”nın bulunduğu sekizgen şekilde inşa edilmiş bir oda. Burada, kaslarınızı rahatlatmak ve derinizi keseye hazırlamak için şöyle bir uzanın derim. İlk başta çok sıcak gelebilir ama vücut zamanla bu sıcaklığa alışıyor ve bütün kemikleriniz ısınıyor, rahatladığınızı hissediyorsunuz. Sıcaklığın diğer bölümlerinde “halvet” denilen odacıklar yer alıyor. Halvetlerde, özel banyo yapmak için kurnalar bulunuyor. Kurnalarda sabunlanabilir ve yıkanabilirsiniz.

Ama hamamın esas olayı, keselenme faslı... Göbek taşına uzanıyorsunuz ve natır sizi hamur kıvamına getirene kadar keseliyor. Bundan sonra sabunlanma ve masaj başlıyor. Hem temizleniyor hem de stresinizden arınıyorsunuz, bütün sıkıntılarınız buhar olup gidiyor. Yıkanma faslı bittikten sonra eminiz ki tatlı bir rehavet hissedeceksiniz. O zaman acele etmeyin, zira sıcaklıkta istediğiniz kadar kalabilirsiniz. Bu arada, keyfinizi buz gibi bir gazozla ikiye katlayabilirsiniz. 

Sonra

Aklandık, paklandık ve gitme vakti geldi. “Hamam giren terler” demekle neyi kastedermiş insanlar şimdi çok iyi anlıyorum. Her ne kadar bu atasözü; “Bir işe kalkışıyorsan tüm zorluklarını da göğüslemeye hazır ol” mesajı verse de hamama gidip de buram buram terlemek ilk etapta zor bir durum gibi geliyor. Fakat buna çabucak alışıyor insan. Yaklaşık 2 saat süren hamam sefasından sonra bol bol su içmek isteyeceksiniz. Pembeleşmiş yanaklarla dışarıya çıktığınızda ne kadar hafiflemiş olduğunuzu düşünecek ve eminim ki eve vardığınızda kendinizi tatlı bir uykuya bırakacaksınız.